قطعات پروتز پا را می توان با توجه به سطوح قطع عضو و نوع پروتز پا تقسیم نمود. این قطعات با توجه به شرایط بیمار، وزن، جنس و میزان فعالیت و همینطور انتظارات فرد از پروتز متفاوت باشد. متخصصین ما در مرکز خانه پروتز، بهترین و کارآمد ترین قطعات را با توجه به شرایط فرد قطع عضو انتخاب می کنند.
قطعات پروتز مچ پا یا سایم
تنها قطعه مورد استفاده در این پروتز، پنجه پروتزی است. در انتخاب پنجه پروتزی محدودیت هایی وجود دارد زیرا باید ارتفاع پنجه پروتزی کم باشد تا اختلاف طول زیاد اندام برای فرد ایجاد نشود.
به همین دلیل شرکت های تولید کننده قطعات پروتز قطعات مخصوص قطع عضو مچ پا تولید کرده اند که ساده ترین نوع آن، پنجه پیریگوف است که سطح بالایی آن به شکل قایقی است و مانع از افزایش ارتفاع پروتز می شود این پنجه از جنس فوم پلی اورتان (PU) هستند.
شرکت های مختلفی این نوع پنجه را تولید می کنند که بر اساس برند شرکت و کیفیت مواد اولیه استفاده شده در ساخت پنجه پروتزی، قیمت های متفاوتی دارند.
یکی دیگر از پنجه های پروتزی مورد استفاده در قطع عضو سایم که پیشرفته تر از پنچه پیریگوف است، پنچه های پروتزی کربنی هستند که انواع مختلفی دارند و از مهمترین ویژگی های آنها ارتفاع کم این نوع پنجه ها است که آنها را برای استفاده در پروتز سایم مناسب می کند.
یکی از این انواع پنجه های کربنی مورد استفاده در پروتز سایم، پنجه تیغه کربنی است که اتصال این نوع پنجه ها به پروتز با استفاده از چسب مخصوص است و قطعه ای برای اتصال به پروتز روی پنجه وجود ندارد.
به دلیل محدودیت میزان ارتفاع پنچه های پروتزی در قطع عضو سایم، بعضی از شرکت ها سیستم های بخصوصی برای تنظیم زوایای پنجه روی پروتز را ایجاد کرده اند. بعنوان مثال بعضی از پنجه ها پیشرفته تر بوده و یک بخش اتصال با سوکت پروتزی را دارند در این نوع پنجه ها بجای اتصال با چسب از طریق اتصالات مخصوص به پروتز متصل می شود که مزیت این نوع پنجه ها نسبت به پنجه ی تیغه ی کربنی امکان تنظیم راحت تر و دقیق تر راستای پروتز است.
قطعات پروتز زیر زانو
در پروتز زیر زانو یعنی زمانی که فرد از ساق پا قطع عضو می شود علاوه بر قطعه پنجه پروتزی، اتصالاتی مانند لوله و قفل و همینطور لاینر (ژل لاینر و سیلیکون لاینر) ممکن است به قطعات پروتزی اضافه شود که با توجه به نیاز و شرایط فرد قطع عضو تصمیم گیری می گردد.
مهمترین بخش و قطعه در پروتز زیر زانو و همینطور همه انواع پروتز های پا، سوکت پروتزی است که در پروتز های زیر زانو می توانیم از چندین مدل سوکت پروتزی استفاده کنیم. از قدیمی ترین مدل های سوکت پروتز زیر زانو، استفاده از سافت سوکت (فوم پلاستوزوت) می باشد که تقریبا این روش منسوخ شده است.مگر در مواردی که فرد قبلا از این نوع سوکت استفاده کرده و به آن عادت داشته و تمایلی به استفاده از سیستم جدید نداشته باشد.
و یا اینکه پوست فرد قطع عضو به لاینر های سیلیکونی و ژلی حساسیت داشته باشد و یا توانایی تحمل فشار لاینر ها را نداشته باشد. (این مورد نادر است).
روش جدیدتر و پیشرفته تری که می توان به وسیله آن سوکت پروتز زیر زانو ساخته شود، استفاده از لاینرها است. لاینر های مورد استفاده در پروتز زیر زانو انواع و جنس های مختلف و ضخامت های متفاوتی دارند که با توجه شرایط فرد قطع عضو، سن، وزن، میزان فعالیت و شرایط استامپ، پروتزیست یکی از انواع لاینر ها را انتخاب نمونده و برای فرد استفاده می شود
قطعه بعدی در پروتز زیرزانو که به تعلیق پروتز روی پا کمک می کند، قفل شاتل لاک است. در این روش به انتهای لاینر قطعه ای اضافه می شود که پین نام دارد. این قطعه پین درون قفل شاتل لاک که در انتهای سوکت پروتز کار گذاشته می شود قرار می گیرد و باعث قفل شدن سوکت روی پای فرد می شود. این تنها یکی از روش های تعلیق در پروتز است که به دلیل وجود قطعه قفل شاتل لاک در اینجا صبحت شد.
در مطلب اختصاصی دیگر به انواع روش های تعلیق پروتز روی بدن فرد قطع عضو بصورت کامل پرداخته می شود.
قطعه قفل شاتل لاک جنس ها انواع و کاربردهای مختلفی دارد که با توجه به نیاز فرد قطع عضو و شرایط وی پروتزیست برای نوع آن تصمیم گیری می کند.
قطعه بعدی در پروتز زیر زانو ، اتصالات می باشد که باعث اتصال پروتز به پنجه پروتزی می شود. با توجه به اختلاف طول اندام که در اثر قطع عضو ایجاد شده است بر اساس پای مقابل، می توانیم از لوله پروتزی یا اداپتور گلویی استفاده کنیم.
قطعه بعدی، پنجه پروتزی است، دراین نوع قطع عضو به دلیل عدم محدودیت در ارتفاع بر خلاف پروتز سایم می توانیم از پنجه های متنوع تر و با امکانات بیشتری می توانیم استفاده کنیم. پنجه های پروتزی در پروتز زیر زانو از پنجه ساده و تک محوره تا چند محوره و پیشرفته وجود دارند. ساده ترین پنجه پنجه ساچ فوت است هیچ حرکتی ندارد و تنها دارای یک فوم نرم در بستر پاشنه است و فشرده شدن این فوم در ناحیه پاشنه باعث پیشروی فرد در هنگام راه رفتن می شود.
پنجه بعدی پنجه تک محوره (Single Axis) که از پنجه ساچ پیشرفته تر بوده و راه رفتن فرد قطع عضو طبیعی تر می شود به این دلیل که دارای یک مفصل درونی تک محوره می باشد. این مفصل درونی از جنس های تیتانیوم و فولادی، الومینیومی وجود دارد و با توجه به فعالیت و وزن فرد قطع عضو پروتزیست یکی از این دو را انتخاب می کند. اما پیشرفته ترین مدل پنجه های پروتزی، پنجه کربنی هستند که دارای دسته بندی ها و کاربردهای مختلفی می شود.
قطعات پروتز بالای زانو
در پروتز بالای زانو ابندا به قطعه سوکت پروتز که از مهمترین قطعه هر پروتز پا به شمار می رود شروع می کنیم. سوکت پروتز بالای زانو به روش ها و تکتینک های مختلفی می توان ساخت. سوکت های ساده و قدیمی که اتصال انها به بدن با جوراب و کمربند است که تقریبا منسوخ شده است و در صورت عادت فرد قطع عضو به چنین سیستمی این نوع سوکت ممکن است ساخته شود.
هدف از استفاده لاینر یکپارچه کردن بافت استامپ بخصوص زمانی که بافت استامپ گوشتی (شل) می باشد یا اینکه اسکارهای (جای زخم) عمیق در بافت وجود دارد و باعث ناهمواری پوست استامپ شده است و همینطور این لاینر های با هدف حفاظت از استامپ استفاده می شوند.
دو نوع رایج در بین لاینر های بالای زانو، لاینر هایی که با ساکشن و باخلا سوکت را نگه میدارند (seal-in) و یا لاینر ها با داشتن قفل شاتل لاک و همینطور بصورت نخی یا سیستم لَند لارد (land-yard).
یکی از مهم ترین قطعات مورد استفاده در پروتز بالای زانو، مفاصل زانو هستند که تنوع گسترده ای دارند. این مفاصل از ساده ترین نوع آن تک محوره وجود تا پنوماتیک و هوشمند آن وجود دارند و دراین بخش نیز با توجه به شرایط قطع عضو شامل شغل، وزن و انتظارات او از پای مصنوعی، پروتزیست بهترین مفصل زانویی از بین مفاصل زانوی پروتزی که برای فرد قطع عضو کارایی دارد را پیشنهاد می دهد.
مفاصل هوشمند دارای ریز پردازنده هایی هستند که مراحل مختلف راه رفتن فرد قطع عضو را تشخیص می دهند و بر اساس آن عکس العمل های لازم را انجام می دهند در این صورت فرد می تواند با راحتی بیشتر و سرعت های مختلفی راه برود و همینطور ایمنی فرد در حین راه رفتن بیشتر شود.
در مطلبی دیگر بصورت مفصل به انواع مفاصل زانو و عملکرد آنها پرداخته می شود.پروتز های بالای زانویی که دارای مفاصل زانوی هوشمند هستند، پروتز پای هوشمند میگویند
در مورد پروتز های هوشمند پا و عملکرد آنها می توانید مطلب ” پای مصنوعی هوشمند” را بخوانید.
قطعات بعدی مورد استفاده در پروتز بالای زانو شامل اتصالات است که در قطعات پروتز زیر زانو در مورد آنها صحبت شد پنجه ها پروتزی نیز در پروتز بالای زانو وجود دارد که می توانید به توضیحات آن در قسمت قطعات پروتز زیر زانو مراجعه کنید.
قطعات پروتز قطع عضو از لگن (کاندین)
پروتز کاندین به دلیل قطع عضو از مفصل لگن و همینطور افرادی که علاوه مفصل لگن قسمتی از لگن را نیز از دست داده اند قطع عضو کانادین.
دارای یک قطعه اضافی تر نسبت به سایر پروتز های پا هستند که متداول ترین مفصل هیپ پروتزی ، مفصل E7، E8، E9، E10 هستند و بقیه قطعات آن مانند بالای زانو می باشد.
سوکت پروتزی این نوع پروتز پا به روش های مختلفی ساخته می شود. یکی از قدیمی ترین روش ها برای ساخت این پروتز، سوکتی که درای بسکت است و کل لگن را در برمیگیرد که می توان همه سوکت را از کربن ساخت تا وزن آن کاهش یابد. سوکت هایی با طراحی باتر فالی یعنی سوکت هایی که کل لگن فرد را در برنمیگیرد.
و تنها بخش هایی از لگن را در برمیگیرد که می توانند تحمل وزن کنند که شامل بالای استخوان لگن (ایلیوم) است و فرد احساس بهتری دارد و از تعریق زیاد نیز جلوگیری می کند.
